در این کتاب رضا امیرخانی نقدی بر سیستم آموزشی دارد و به بررسی پدیده فرار مغزها یا مهاجرت نخبگان یا به تعبیری همان نشت نشا و عوامل آن می‌پردازد. به این پدیده از نگاه یک مساله می نگرد و جوانب آن را بررسی و در آخر راه حل هایی پیشنهاد میدهد. به نظر نویسنده تنها راه رسیدن به علم بومی تولید سوال بومی است، و اینکه سوال بر مبنای نیاز و زندگی مردم باشد.خواندن این کتاب را به کسانی که درباره تولید علم بومی، علم دینی و.. میخواهند بدانند توصیه می کنیم.

نام کتاب: نشت نشا(جستاری در پدیده فرار مغزها)
نویسنده: رضا امیر خانی
سایت نویسنده: www.ermia.ir
انتشارات: قدیانی
قطع: رقعی
چاپ بیستم ۱۳۸۹

بخش هایی از متن کتاب:

«هر بچه دبیرستانی این ملک، قوانین نیوتن را بایستی رای امتحاناتش حفظ کند. اما هیچ زمانی در نمی یابد که قانون سوم- هر عملی را عکس العملی ست- عینا از قانون علیت منتج می شود و بو علی سینا قرن ها پیش در شفا چنین نگاشته است که اگر نبود اصطکاک، جسمی که در فلک متحرک بود هرگز از حرکت باز نمی ایستاد..هیچ وقت کسی به او قصه های شیخ اشراق، سهروردی حکیم را نشان نداده است که در آن به کرمی شب تاب طعنه می زند که «بیچاره تنگ حوصله است، خود نمی داند که آن روشنایی نفس وی هم از آفتاب است.» هیچ گاه به این فکر نکرده است که چرا شتاب و نیرو و جرم در ارتباط هستند. این یکی عقلی بوده یا تجربی؟ …
قصه شیخ اشراق پیش کش؛ هیچ زمانی کسی رای ما قصه نیوتن را تعریف نکرده است که چگونه سطوح شیبدار را در زوایای مختلف می آزمود و نمودار سرعت و زمان را نقطه-قطه رسم می کرد و شبه خطی بودن آن را در می یافت و.. تا این قصه را به کسی یاد ندهیم، او نمی فهمد که چگونه علم تولید می شود. و به عوض تعلیم علم ترجمه‌ای باید قصه گفت. به همین ساده‌گی. باید قصه‌ی تولید علم را تعریف کرد. یعنی زندگی مولد دانش را به دانش‌آموزان نشان داد. همان تقدم سیره بر سنت …
از کل نیوتن همین را به ما چپانده‌اند که یک سیب از بالای درختی- تالاپ – افتاد و همه چیز کشف شد. حالا همه‌ی سیستم آموزشی کشور هم منتظر نشسته‌اند تا سیبی از بالای درخت بیافتد و خورشید مشرقی به درآید … روند ترجمه‌ی علم، اگر به تولید علم تبدیل نشود، روزاروز پرت و پلاتر خواهیم شد…»

«لازمه‌ی رسیدن به علم بومی، طرح سؤالی بومی است. کاری که آن طرف آب به خوبی انجام می‌شود و مسیرش روشن و مشخص است. دانشگاه در کشور ما سؤال‌هایش را از خود دانشگاه می‌گیرد. نتیجه می‌شود همین مدار بسته وهزار توی پیچیده‌ای که داریم.
زنده‌گی اجتماعی باید برای دانشگاه سؤال طرح کند. کاری که بالکل فراموش‌مان شده است. هیچ مسیری برای این طرح سؤال نداریم. وقتی سؤالات دانشگاه درون‌ دانشگاهی شد، می‌بینیم که روزاروز ظاهر مسائل پیچیده‌تر می‌شود و باطن دانش‌جویان پرخوان‌تر (و البته همه می‌دانند پ به جای چه حرفی نشسته است!)
پیچیدگی مسائل علمی، هیچ ارتباط با پیش‌رفت علم ندارد. این گرفتاری دقیقاً ماننده‌ی همان معضلی است که گریبان‌گیر حوزه‌های علمیه‌ی ماست. اگر حوزه تعاملش را با جامعه از دست بدهد، مسائل فقهی دم به دم پیچیده‌تر می‌شوند، گره‌های فلسفی ریزتر و بسته‌تر، اما می‌بینی که با همه‌ی این پیچیده‌گی معلومات، گاهی اوقات از پس سؤال یک دانش‌آموز دبیرستانی برنمی‌آییم، چرا؟ برای اینکه نفهمیده‌ایم این سهم امامی که می‌گیریم برای پاسخگویی به سؤالات مردم است. دانشگاه‌های ما هم این را نفهمیده‌اند…»

از وادادگی غربی تا عرفی شدن!
نمی دانم این در مورد ما هم صدق می کند یا نه ولی خیلی ها را می شناسم به تناسب سطح عقل و درک شان وقتی پایشان بیرون از وطن می گذراند زرق و برق آن ور آنها را می گیرد. نمونه ی خیلی بارزش را که شاید همه ما دیده باشیم حاجیانی است که از عربستان و خلق و خوی شان تعریف می کنند. این برای عوام الناس است ولی نه اینکه غیر عوام چنین تأثیری نپذیرند. آنها هم می پذیرند گرچه خودشان متوجه نباشند و یا در سطح دیگری باشد.
به نظر من آقای امیرخانی هم از این قاعده مستثنی نبوده است، این را از خیلی جاهای نوشته هایش می توان فهمید. مخصوصاً در «نفحات نفت» به شکلی عیان دیده می شود. این شناخت نادرست شاید به مرور زمان بر همگان اثبات شود با مصادیقی عینی. آنجایی که اقتصاد امریکا و اروپا به چالش جدی افتاده است و یا برخوردهای سرکوب گرانه دولت های آنها در برابر اعتراضات مردمان شان.

امیرخانی در صفحه ۶۷ کتاب «نشت نشا» آن قسمتی که به توصیف دانشگاه هاروارد می پردازد در وصف پلیس محله هاروارد می آورد:

حتی محله هاروارد پلیس هم دارد ، هاروارد پلیس … در همه دانشگاه های امریکا، پلیس دانش گاه با پلیس شهری نامی متفاوت دارد. تجهیزات پلیس دانش گاه، اسلحه و اتومبیلش، تفاوت ظاهری چندانی با پلیس شهری ندارد، اما پلیس شهری حق دخالت در مسائل مربوط به دانشگاه را ندارد. به پلیس دانشگاه آموزش داده اند که با شورش دانش جویی – که همه جای دنیا مرسوم است – چه گونه تا کند. به او آموخته اند که در شورش دانشجویی حتی المقدور حق استفاده از اسلحه را ندارند. جالب این جاست که پلیس های دانشگاه اگرچه همان یونیفرم های پلیس شهری را می پوشند و همان تجهیزات را دارند، اما به لحاظ سنی معمولا مسن تر و معتدل ترند و آن قیافه میرغضبی را به خود نمی گیرند. مقایسه اش کنید با مساله کوی دانشگاه خودمان در سال ۱۳۷۸٫ اولین گروه نیروی انتظامی که وارد صحنه شد کلانتری یوسف آباد بود که تخصص ش دیدن کارت ماشین و بو کردن بوی دهان شهروندان بود. فتامل !

برخورد پلیس دانشگاه هم دیدیم! این یک مصداق است از واوادگی پنهان. که همه اش را می شود با چند عبارت دینی جواب داد که آقا چیز خوب را از کافر بگیر و … .

حرف های امیرخانی-هرچند که دلسوزانه باشد و بی غرض-از یک شناخت غلط دوسویه نشأت می گیرد(حالا هی نیایید و بنویسید در پارک ملت فلان گفت). شناخت غلط از انقلاب اسلامی و شناخت غلط از غرب. شناختی که ادامه انقلاب را در ترکیه ممکن می داند و شناختی که می خواهد از غرب بیاموزد که چه کند، ولی بومی شده.

دوستی گفته بود که او از نسل جلال و آوینی است. همان قدر که مثالش به اولی نزدیک است از دومی فاصله دارد. او دارد همان کاری را می کند که جلال با مفهوم «غرب زدگی» فردید کرد. گرچه مسئله را به زبان مردمان بیان کردن و ترویج دادن چیز خوب است ولی کم اند کسانی که در این ره گذر در ورطه عرفی کردن مفاهیم نیفتند. تفاوتی است بین عرفی سخن گفتن و تبدیل مفاهیم عمیق به عرفی، همانی که شاید «به ابتذال کشاندن مفاهیم» باشد.

رضا امیرخانی ، در کتاب نشت نشایش می نویسد :

" حتی محله هاروارد پلیس هم دارد ، هاروارد پلیس ... در همه دانشگاه های امریکا ، پلیس دانش گاه با پلیس شهری نامی متفاوت دارد. تجهیزات پلیس دانش گاه ، اسلحه و اتومبیلش ، تفاوت ظاهری چندانی با پلیس شهری ندارد، اما پلیس شهری حق دخالت در مسائل مربوط به دانشگاه را ندارد. به پلیس دانشگاه آموزش داده اند که با شورش دانش جویی – که همه جای دنیا مرسوم است – چه گونه تا کند. به او آموخته اند که در شورش دانشجویی حتی المقدور حق استفاده از اسلحه را ندارند. جالب این جاست که پلیس های دانشگاه اگرچه همان یونیفرم های پلیس شهری را می پوشند و همان تجهیزات را دارند ، اما به لحاظ سنی معمولا مسن تر و معتدل ترند و آن قیافه میرغضبی را به خود نمی گیرند . مقایسه اش کنید با مساله کوی دانشگاه خودمان در سال 1378. اولین گروه نیروی انتظامی که وارد صحنه شد کلانتری یوسف آباد بود که تخصص ش دیدن کارت ماشین و بو کردن بوی دهان شهروندان بود. فتامل !

نکته مضحک تر چه گونه گی مواجهه ما با این گونه حوادث است. به جای آن که عبرت بگیریم و بیاییم اصالتا پلیسی برای دانش گاه طراحی کنیم تا جلو حوادث از این دست را بگیریم ، یک هو می آییم و صورت مساله را پاک می کنیم. سیصد نماینده ی مجلس ششم که حکما هرکدام عقل کلی بودند برای خودشان و فک و فامیل شان و حوزه انتخابیه شان ، عقل کل شان را می گذارند روی هم تا بشود عقل جمعی و بخش نامه صادر می کنند که بالکل ورود پلیس به دانش گاه ممنوع است ... گامی دیگر به سمت خارج کردن دانش گاه از حیطه  ی زندگی ...   "

فقط می خواستم بگویم آقا رضای عزیز و برادر بزرگوار ، پلیس آمریکا هم تقه اش در آمد  همین !

برخورد پلیس آمریکا با دانشجویان در جریان وال استریت :

نشريه ي "زيرسوال" را عرض ميكنم كه احتمالا معرف حضور بچه هاي دانشگاه شريف و فقط بچه هاي دانشگاه شريف آنهم فقط در دو سال اخير هست... نشریه ای برای ساعت ناهار دانشجویان!

جانشين خَلَفِ خبرنامه ي انجمن به اصطلاح اسلامي...

و يكي از ارگانهاي "تحريف تاريخ"...درست با الگوگيري از بزرگترشان: "نسيم بيداري"

بماند...

روزگاري اميرخاني درلابلاي "نشت نشاء"ش هشدار ميداد كه "اگر تاريخمان را ننويسيم، برايمان خواهند نوشت"

امروز اما... ننوشتيم

و حضرات دارند مينويسند برايمان

به گزارش خبرآنلاین، کتاب «نشت نشا» نوشته رضا امیرخانی را انتشارات قدیانی در 104 صفحه با قیمت 1800 تومان منتشر کرده که تا کنون با استقبال مردم بارها تجدید چاپ شده است. در این کتاب به علل پدیده فرار مغزها یا به تعبیری همان نشت نشا، به شیوه‌ای خواندنی پرداخته می شود.

نویسنده این کتاب می نویسد: «فرار مغزها کلمه مناسبی نیست زیرا اولا اینهایی که می‌روند غالبا مغز نیستند بلکه استعداد هایی هستند که اگر شکوفا شوند تبدیل به مغز می‌شوند. پس بهتر است بجای کلمه مغز از کلمه نشاء استفاده کنیم که این معنا را بهتر برسانیم. فرار هم کلمه مناسبی نیست. وقتی می گوییم فرار این به ذهن می اید که شخصی چیز ترسناکی دیده است و دارد بخاطر این خطر خود را نجات می دهد. اما حقیقت این است که این مهاجرت دانشجویان به دانشگاههای خارجی بیشتر بدلیل خرابی ظرف آموزش و پرورش و دانشگاههاست. کلمه نشت که نشان دهنده خروج تدریجی و ناشی از خرابی ظرف است٬ بهتر است. پس بجای فرار مغزها بگوییم نشت نشاء!»

در بخشی از این کتاب می خوانیم:
کانون توطئه ...
نمونه‌هایی از نگاه رایج خرد غیر مساله‌ای به پدیده‌های نشت نشا
از میان شش نفر تیم المیپاد ریاضی، پنج نفرشان در کلاس ما بودند...
پس می‌توانیم بگوییم مساله‌ای نشت نشا (فرار مغزها)، با المپیادی‌ها ارتباط وثیقی دارد. البته از آنجایی که این بچه‌ها در دبیرستان علامه حلی تهران، وابسته به سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درس می‌خواندند، می‌توانیم بگوییم فرار مغزها با سازمان ملی الخ ارتباط وثیقی دارد. از طرف دیگر همه‌ این بچه‌ها بدون کنکور وارد دانشگاه شدند و همه‌گی دانش‌گاه صنعتی شریف را برای ادامه‌ تحصیل انتخاب کردند، پس می‌توانیم بگوییم فرار مغزها با صنعتی شریف ارتباط وثیقی دارد ... همه‌ مقالات و شبه مقالاتی که در مورد مساله‌ فرار مغزها نگاشته شده است، پیرامون یکی از این سه محدوده نگاشته شده است.

راحت می‌توان، عنوان‌ بسازی ... استاد دانشگاه صنعتی شریف، رئیس باند زیرزمینی فرار مغزها بود، این باند با شست‌شوی مغزی دانشجوان، آن‌ها را به ادامه‌ تحصیل در امریکا ترغیب می‌کردند. یا مثلاً 50%- اصلاً کی به کیست؟ 90% - فارغ‌التحصیلان سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در خارج از کشور تحصیل می‌کنند... و عناوینی نظیر این که به وفور در مطبوعات یافت می‌شود ... نامه‌های مخفی پذیرش، دختران زیبارو در قالب آموزش زبان، مهمانی‌های علمی و الخ!

نشت نشا یک پدیده‌ زیرزمینی نیست. فقط محدود به کشور ما هم نیست. چین و هند و پاکستان هم سال‌هاست که گرفتار این معضل هستند و نیروهای دانش‌گاهی‌شان عمدتاً در غرب مشغول به تحصیل‌اند. نه فقط کشورهای آسیایی که امروز اروپایی‌ها نیز از مساله‌ مهاجرت مغزها می‌نالند. دانشگاه سوربون فرانسه پایه‌ی حقوقی بسیار پایین‌تر و امکاناتی بسیار کمتر از یک دانشگاه درجه دوی امریکایی دارد، پس خیلی غریب نیست که اساتید و دانشجویان سوربون و اکسفورد و سایر دانشگاه‌های اروپایی، جل و پلاس‌شان را جمع کنند و آرام آرام بن‌ کن کنند به سمت ینگه دنیا.

مساله زیرزمینی نیست. در آن مافیایی وجود ندارد. حرف در آورده‌ایم که باندهایی زیرزمینی برای بچه‌ها پذیرش می‌فرستند و خودمان هم باور کرده‌ایم. بچه‌ها سر ودست می‌شکنند برای رفتن، بگذار مسئولان آگاه بخوانند! دانشجوی سال سه‌ شریف، اگر اپلیکیشن فرم دستش نباشد و برای تافل لغت حفظ نکند، یا مشنگ است، یا فقیر است، یا پخمه. زمانی که کشتی آمیستاد بنادر اسپانیا را به مقصد امریکا ترک می‌کرد، تجار برده، آن‌ها را در غل و زنجیر می‌کردند و از پیرها و لاغرها و بیماری‌هایشان هم نمی‌گذشتند. اما امروزه قضیه متفاوت است. آمیستاد گنجایشش محدود است و برده‌گان فراوان. پس تجار دست به انتخاب می‌زنند. چاق‌ها، سالم‌ها و باهوش‌ها را سوا می‌کنند. سرکنسول برای همین توی سفارت‌خانه می‌نشیند به مصاحبه، امروز بردگانند که برای سوار شدن به کشتی سر و دست می‌شکنند ...

علم بومی ....
تنها راه آب‌بندی نشت نشا
به عوض تعلیم علم ترجمه‌ای باید قصه گفت. به همین ساده‌گی. باید قصه‌ تولید علم را تعریف کرد. یعنی زندگی مولد دانش را به دانش‌آموزان نشان داد. همان تقدم سیره بر سنت ... از کل نیوتن همین را به ما چپانده‌اند که یک سیب از بالای درختی- تالاپ - افتاد و همه چیز کشف شد. حالا همه‌ سیستم آموزشی کشور هم منتظر نشسته‌اند تا سیبی از بالای درخت بیافتد و خورشید مشرقی به درآید ...

دانش‌آموز ما چون نحوه‌ تولید علم غربی را نمی‌فهمد، زندگی علمی را نمی‌بیند، عادت می‌کند به لقمه‌ آماده جویدن، پس دستگاه گوارشش نحیف و نحیف‌تر می‌شود. تا آنجا که به یک هندبوک ساده، یک حل‌المسائل مبتذل، یک دائرة المعارف تنک، تبدیل می‌شود. نه او که استاد دانش‌گاه هم از متدلوژی علمی بی‌بهره است. ما نمی‌دانیم که علم چگونه تولید می‌شود. برای همین پای این قافله تا به حشر لنگ است. روند ترجمه‌ علم، اگر به تولید علم تبدیل نشود، روزاروز پرت و پلاتر خواهیم شد. تازه حتا با آوردن روش‌شناسی علم تجربی غرب هم به جایی نخواهیم رسید. دست بالا می‌شویم یک شعبه از شعبات بد و عقب‌افتاده‌ دانش‌گاه‌های غربی. ما حتا باید روش‌شناسی علمی‌مان را نیز خود تولید کنیم. و این علم، از تولید سؤال آغاز می‌شود. ما باید بتوانیم سؤال بومی طرح کنیم تا برای یافتن جواب مجبور به تولید علم شویم. سال‌هاست که باب تولید سؤال علمی در این مملکت بسته شده است. از شور و نشاط علمی هیچ خبری نیست. دانش‌گاه‌هایی که در آن علم تولید نشود و زورکی تدریس شود، بدل می‌شود به گورستان‌های علمی، باور کنیم که همیشه اینگونه نبوده است ...»

بنابراین گزارش، امیرخانی بعد از این کتاب، رمان «بی‌وتن»، کتاب انتقادی «نفحات نفت» و سفرنامه خواندنی «جانستان کابلستان» را منتشر کرده است. 

هموطنان تهرانی برای تهیه این کتاب‌ها‌‌‌ کافیست با شماره 88453188 سامانه اشتراک محصولات فرهنگی؛ سام تماس بگیرند و کتاب را در محل کار یا منزل _ بدون هزینه ارسال _ دریافت کنند.

توضیح:

رضا امیرخانی یاد گذر کریم رود افتاده بود...

و من به او می گفتم... رضا؛ کتاب «نشت مشا» را کی می نویسی؟

یک- کلیشه ی معروف: اطلب العلم حتی بالسین!

دو- به قول رضا امیرخانی، این فرآیند نشت نشاست نه فرار مغزها!

سه- کسی بدش نیاید ولی ایران می ماندند که چه؟! این همه دانشجو تولید کرده ایم مثل مرغداری! چه توفیری کرد؟! این ها هم مثل بقیه بیکار بودند!

چهار- کسی بدش نیاید ولی اینجا که آمدم فهمیدم اینکه هی در ایران میگویند فرار مغزها، فرار مغرها، خیلی هایش حرص و جوش بیخود است. بنده شخصا یک لقمه مغز گوسفند را ترجیح می دهم به بعضی از به اصطلاح مغزهایی که اینجا هستند!