کتابی از منظر یک نویسنده است که به جای دیدگاه سیاسی و اجتماعی روایتی عاشقانه از جنگ را عرضه می کند.

  ارمیا نام پیامبر بنی اسرائیل در زمان اسارت این قوم به دست بخت نصر پادشاه بابلی است که نام یکی از بخشهای عهد عتیق با عنوان «کتاب ارمیا» هم هست. ارمیا نماد پیامبری در زمانه عسرت و سختی است و شاید به دلیل غم های ارمیاست که بخش بعدی در عهد عتیق «مراثی ارمیا» نام دارد.

در رمان «ارمیا» در تفسیر ذوقی قرآنی هم علت نامگذاری دیگری برای کتاب پیدا می شود: صیغه امر از فعل «رمی» است در آیه وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمى‏ (انفال/17) که به صورت تثنیه درآورده شده است. ارمیا و مصطفی (دوست شهید همیشگی اش) با هم تیرمی انداختند: ارمیا!

به طور خلاصه داستان ارمیا داستان رزمنده ای است که در خاطره جبهه و دوست خود اسیر مانده و نمی تواند با دنیای جدید ارتباط برقرار کند. این شخصیت از یک طرف شباهتی به ارمیای نبی دارد و از طرف دیگر شباهتی به تیرانداز(رمی) خداگونه در سوره انفال!

فلش بک ها و یاد گذشته حس نوستالژی را در ادبیات و سینما به وجود می آورند. در رمان ارمیا هم فلش بک های قابل توجهی دیده می شوند.

***

ادبیات دفاع مقدس را به دسته های مختلفی می توان تقسیم کرد از یک حیث می توان این ادبیات را به چند دسته تقسیم کرد:

ادبیات عامه پسند مانند «دا» و «نورالدین پسر ایران» و... که روایت های ساده و عامه پسندی از شیرینی ها و تلخی ها جنگ و حواشی آن روایت می کنند.

ادبیات صلح طلب و ضد جنگ مانند «من قاتل پسرتان هستم» (احمد دهقان) و شطرنج با ماشین قیامت (حبیب احمدزاده) کهبه جنبه های منفی جنگ به طور کلی می پردازند.

ادبیات نوستالژیک جنگ مانند رمان ارمیا. وصیت نامه شهید باکری چنین وضعیتی را پیش بینی کرده است. نوستالژی جنگ در سینما و ادبیات ما نمونه هایی دیگر هم دارد: «برج مینو» از ابراهیم حاتمی کیا و «مزرعه پدری» از رسول ملاقی پور  در سینمای دفاع مقدس هم خاطرات حسرتبار رزمندگان دفاع مقدس راروایت کرده اند.

***

ارمیا نمادی از انسان هایی است که در نوستالژی و حسرت مستی دوران جنگ به سر می برند و از صحو و بیداری دوران پس از جنگ فراری هستند. امیرخانی با استعاره «ماهی» بیرون افتاده از دریا به خوبی این حال و وضع را توصیف می کند. ارمیا پر از است از لطافت های معنوی اما بر اساس معنویت جبهه، داستان اقتضای عشق های دنیوی مانند انچه از عشق ارمیا به آرمیتا در رمان «بیوتن» می خوانیم در خود ندارد. جبهه جای این حرفها نیست و ارمیا هنوز در جبهه است. ارمیا در «ارمیا» عاشقانه و با لذت زیر دست و پای عزاداران امام خمینی (ره) می شکند و مانند ماهی بیرون افتاده از آب جان می دهد. اما ارمیا در «بیوتن» رزمنده ای است که به درون جامعه و مردم می رود تا کاری کند.

هر چه روبه پایان داستان می رویم آزادگی و بی تعلقی ارمیا در جنگل به اوج خود می رسد. مجموعه ماجراهایی که موجب ترک شهر توسط او می شود مخاطب را آماده و مستعد خواندن یک غسل تعمید می کند؛ آنچا که در جنگل خوابیده و نفس های حیوانی را احساس می کند و می بیند یک گراز او را می لیسد پس فرار می کند و بعد هم با خودش کلنجار می رود که با با این نجاست و بزاق خشک شده چه کند؟ توصیف شرایط ارمیا و خواننده را متقاعد می کند که باید تمامی لباس هایش را در بیاورد و در آب سرد فرو برود (ص218). بعد از این اتفاق است که توسط معدن چی ها پیدا می شود و بعد هم خبر رحلت امام را می شنود.

مرگ ماهی وار ارمیا از طرفی سخت و از طرفی عاشقانه است. توصیف این صحنه ها در عین خشونتی که در آن است سبب انزجار نمی شود بلکه مانند دیدن جاری خون شده بر صورت یک شهید لطافت دارد نه انزجار.  من هم شکسته شدن استخوان ارمیا را عاشقانه و همراه با حس رهایی خواندم.

اساساً یک پایان بندی خوب در ماندگاری اثر بسیار مؤثر است. هر چند افتتاحیه رمان آنقدر گیرا نبود اما پایان آن در ذهن ماندگار می شود؛ ارمیا با آن  غربت و انزوا شاید پایانی جز اینگونه شایسته اش نبود.

* این یادداشت برای جلسه نقد و بررسی کتاب ارمیا نوشته شد.

کتاب ارمیا نقد وبررسی شد + تصاویر

کتاب روایت پسری ارمیا نام از خانواده ای بالاشهری و جبهه رفتنش و هم پیاله شدنش با مصطفا پسر جنوب شهری است که در ادامه مصطفای قصه  شهید می شود و ارمیا از غم از دست دادن رفیق هوش و عقل از سر به در می برد.

بعد اتمام جنگ برای ارمیا سخت است که بی رفیق به زندگی عادی برگردد و پناه بر جنگل می برد و ....

در کل داستان در کشمکش خود و دنیای متضاد بیرون است. جامعه ای که با افکار ارمیا خیلی متفاوت است. نسل جبهه رفته و جنگ دیده و نسلی که هضم این از خودگذشتگی ها برایش بسی سخت و بغرنج است.

نگارش کتاب چونان کتب دیگر امیرخانی از دستورزبان متفاوتی برخوردار است و در کل از آن کتاب هایی است که من از آخر به اول خواندم تا برای خواندنش تاب آورده باشم. از نقاط قوت داستان، توصیف خوب صحنه ها، برش از فضای جبهه به زندگی در جریان کنونی، پردازش جزئی شخصیت ها و بازی هوشمندانه با قلم است. 

- ارمیا کتابی است که از خواندنش احساس خسران به خواننده دست نمی دهد و به قولی: ارزش یک بار خواندن را دارد.

در حال مطالعه ی کتاب ارمیا بودم که پاراگرافی از آن را بسیار مطبوع و مناسب دیدم برای ایجاد پست به مناسبت روز مادر، این الهه های نازنین.این روز فرخنده بر تک تک مادران و زنان مبارک باشد.

اینم اعجاز قلم امیرخانی در تفهیم معنای لغت مادر

"همه ی مادرها با هم اشتراکاتی دارند.همه مادرها مثل هم هستند.این هیچ ربطی به پسرها ندارد.پسرها هر کدام روحیه خاصی دارند اما مادرها روحیه ای مشترک دارند.چیزی در روحیه شان وجود دارد که در همه ی آنها مشترک است.این همان چیزی است که به لغت مادر معنای خاصی می بخشد،معنایی که در کم تر کلمه ای وجود دارد.بعضی کلمات جنس شان با بقیه فرق می کند،مادر هم یکی از همان هاست."

خلاصه کتاب

ارمیا،تنها پسر خانواده معمر و  دانشجوی رشته عمران ، داوطلبانه و جزء نیروهای بسیج راهی جبهه های جنگ می شود ودر آنجا با مصطفی نامی آشنا می شود که سبب تغییر دیدگاه ارمیا به زندگی می شود بعد از شهید شدن مصطفی ارمیا تنها با یاد و خاطرات او و فرهنگ مخصوص جبهه زندگی می کندو تقریبا دچار افسردگی می شود زیرا اطرافیانی که ارمیا با آنها زندگی می کرد با دیدگاه ارمیا غریبه بودند.برای رهایی از این حالت ارمیا راهی شمال می شود تا مدتی با خدای خود خلوت کند.در آنجا با یه گروه معدن چی آشنا می شود و شبی را با آنها سپری می کند وبرای خلوت کردن با خدای خود آن جمع را نیز ترک میکند پس از هفته ها پیرمردی به نام نادعلی  از بین معدن چیان که شیفته ی شخصیت ارمیا می شود  معدن چیان را وادار به پیدا کردن  ارمیا می کند

ارمیا پیدا می شود  و در  کنار معدن چیان مشغوله  کار کردن در معدن می شود پس از مدتی ارمیا کاملا عادت به کار کردن در کنار معدن چیان میکند  مدیر معدن چیان رادیوی برایشان می خرد و برای اولین بار که رادیو روشن و موج آن را پیدا میکنند رادیو خبر رحلت امام را می دهد.پس از شنیدن این خبر ارمیا راهی تهران وشرکت در مراسم تشییع حضرت امام می شود.

نقاط قوت کتاب

ا-شروع خوب

2-هدف نویسنده به تصویر کشیدن فرهنگ مخصوص زندگی در  جبهه و ارزشها و اعتقادات رزمندگان بوده است که در این زمینه بسیار موفق بوده است.

3-توصبف ها و تشبیه های دقیق و زیبا و بدیع مانند پاراگراف اول صفحه 202 کتاب که ارمیا به ماهی حلال گوشت تشبیه شده است.

4-آیاتی که نویسنده جهت اثبات نوشته های خود به کار برده است از نقاط قوت کتاب محسوب می شود.

5-ابتکار نویسنده در توضیح و تفسیرپذیرش کار کردن ارمیا در معدن"می دانی کاووس ما به جزء لا اله الا الله دیگر جای نه نمی گوییم ،ما عادت نداریم  به کسی نه بگویم.

 6-اشاره به فعل "فکر کردن".که در کمتر رمانی به این زیبای به این فعل اشاره می شود. 

7--راوی داستان دانای کل می باشد.

نقاط ضعف

1-پایان نا مناسب و بد.

2-غیر طبیعی بودن زندگی ارمیا در آن طرف کوه به مدت چند هفته بدون غذا و سایر لوازم زندگی.

3-به کار بردن پاره ای لغات بدون هیچ توضیحی در پاورقی یا آخر کتاب که خوانندگان مبتدعی را کمی گیج می کند مانند بورژوا،فئودال،اپوزیسیون،انتلکتوئل

4-پایان کتاب اصلا معلوم نمی شود ارمیا زنده می ماند یا می میرد. در جای مطالعه کردم رمان بیوتن ادامه ی داستان ارمیا می باشد که ارمیا با آرمیتا آشنا و ازدواج می کند، اگر اینگونه  است کاش نویسنده در پایان داستان به این مطلب اشاره می نمودند.

 5-آوردن توصیفات اضافی  که باعث بی حوصلگی خواننده می شود مانند نحوه کار کردن در معدن.

همه ی نقاط قوت  مربوط به سبک خاص امیر خانی می باشد.گروه مخاطب با توجه به سبک وسیاق نویسنده احتمالا طبقه ی تحصیلکرده و جوانان  می باشد.طرح و رنگ آمیزی روی جلد کتاب با توجه به تشبیهی که خود نویسنده به کار برده است (ارمیا تشبیه به ماهی حلال گوشت که از آب بیرون افتاده است) هم خوانی دارد و تقریبا رنگ آمیزی روی جلد مانند شخصیت ارمیا راز آلود می باشد.

ضا امیر خانی!

سخت است در باب این اسم و کتاب هایش چیزی بنویسم... کسی که در تک تک جملاتش، در لابلای برگ برگ کتاب هایش "خودم " را یافتم!

من به راستی خود را دوباره در شخصیت های کتاب هایش یافتم، شخصیت هایی که همه در واقع " یک نفر " اند!

از "علی" بگیر تا "ارمیا" و دوباره "ارمیا" ( بی وتن !)، تا حتی به نوعی قیدار! که این آخری انگار رشد کرده و بزرگ شده و شکل متفاوت تری با بقیه دارد.

من فکر می کنم آن "یک نفر" وحدت عجیبی با هسته ی درونی وجود افراد مختلف از جمله خود امیرخانی دارد.

حرف برای گفتن بسیار است، اما بگذار از "ارمیا" بنویسم:

کتاب را باز کردم، شروع کردم به خواندن... صفحه ی اول نه، صفحه ی دوم(!) به همین زودی دوباره مرا غافل گیر کرد! دلم می خواست بپرسم خرف های خلوت من که جز خودم و خدایم کسی نمی داندشان، چگونه یکهو به صورت کاملا چاپی و مرتب از لابلای کتاب های تو سر در می آورند؟! (1)

من هم همیشه با این سلام آخر نماز درگیرم. گاهی اوقات می گویم احتمالا خدا این سلام را گذاشته اینجا تا بگوید: جوری نماز بخوان که رویت بشود این سلام را بگویی، بنده ی من که به حریم نماز وارد می شود اسمش حرمت دارد! و "سلام واجب" مثل بندگان صالحم... مثل پیام برم...

می دانی جبهه جای خوبی بوده، خیلی خوب... یک جور مدرسه ی عرفان! جایی که جوان های کم سن و سال در عرض چند ماه راه چندین ساله ی عارفان سالک را پیموده اند و به مرتبه ای رسیده اند که درک آن دشوار تر از فهم ماست.

وقتی ارمیا از جبهه باز می گردد فرق می کند با خودش در گذشته اش، گذشته ای که به لحاظ زمانی نزدیک است، اما از بعد معنوی قرن ها با آن فاصله دارد.

ارمیا مراحل عرفان را می پیماید، معتکف می شودبه جبهه، پیر راه خود را می شناسدو در آخر ذات حق را در میابد و به نقطه ای میرسد که دیگر ذره ای از منیت در آن باقی نمانده...(2)

قیدار

آخ!امیرخانی...کاش ارمیا ات را در خانه داشتم!دوباره می نشستم و وسط همه این بی حوصلگی هایم می خواندمش!

آخ!امیر خانی...چقدر دلم من اویت را می خواهد...

آخ...

..

يه كتاب 222 صفحه اي.

((( یادته >>> :

امروز 93/06/03 بود و رمان آرميا رو شروع كردم.

ببينيم اين كتاب كه به صورت امانت در دستان من هست و 222 صفحه هم هست تا كي تموم ميشه.

بايد بگم هم خيلي خيلي سرم شلوغه اين چند روزه از مدرسه تا پاركينگ.)))

>>>> : امروز 18 هم هست.

15 روز 222 صفحه و به طور میانگین روزی 14/8 دهم صفحه یا بهتر بگم حدودا روزی 15 صفحه رمان خوندم!

و مونده یه رمان امانتی دیگه به نام بیوتن

این شاید به جرات گفت بیشتر از همه طول میکشه.

ارمیا!

فعلن سکوت بماند میان من و تحلیل‌ها، تا ناخواندگیِ ۳۰ صفحه‌ی باقی، به فنا تنزل منصب بدهند!

ارمیا ارمیا ارمیا!

شما امیرخانی‌ها، سنگری‌ها و شجاعی‌هایید که دو به هم‌زنی کرده‌اید میان این نگاه و رفیق قدیمش، خواااب! 

كتاب «ارميا» نوشته رضا امير خاني در كتابخانه عمومي شهيد باهنر شهرستان بهار به بوته نقد و بررسي گذاشته شد.

به گزارش "همدان نیوز" و به نقل از روابط عمومي اداره كل كتابخانه‌هاي عمومي استان همدان، فزوني مسئول كتابخانه عمومي شهيد باهنر اظهار داشت: كانون ادبي پويا كتاب "ارميا" نوشته ناصر اميرخاني را به بوته نقد و بررسي گذاشت كه با علاقه و توجه اعضا به نقد كتاب، جلسه بيش از دو ساعت ادامه داشت.

كارشناس نقد كانون ادبي پويا در اين رابطه عنوان كرد: "ارميا" نخستين كتاب رضا اميرخاني است كه در سال 1372 منتشر شد و تاكنون به چاپ شانزدهم رسيده است.

عباسي ادامه داد: نام كتاب از شخصيت اصلي آن وام گرفته شده، پسري كه سال‌هاي پاياني جنگ ايران و عراق را در جبهه گذرانده و پس از قبول قطعنامه به تهران بازگشته است تا زندگي را ادامه دهد.

وي افزود: نحوه زندگي اجتماعي پس از جنگ براي او كه سال‌ها در شرايط متفاوتي زندگي كرده بسيار دشوار است به همين دليل تصميم مي‌گيرد از تهران به شمال كشور سفر كند تا در تنهايي به مسائلي كه در اين مدت با آن‌ها دست به گريبان بوده بيانديشد.

ارميا وارد زندگي سابق مي شود اما تاب ماندن را ندارد به جنگل پناه مي برد و بعد هم با يك مرگ غير قابل تصور و دور از ذهن داستان ناگفته نويسنده و در واقع ناگفته هاي ارميا تمام مي شود.

كارشناس نقد كانون ادبي پويا بيان داشت: تقدير ويژه دومين دوره كتاب سال دفاع مقدس و تقدير در نخستين دوره جشنواره فرهنگي ـ هنري مهر، جايزه برتر بيست سال داستان‌نويسي ادبيات دفاع مقدس از جمله افتخاراتي است كه اين كتاب داشته و همچنين در بيستمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، جزو پرفروش‌ترين كتاب‌هاي انتشارات سوره مهر بوده است.

رمان ارمیا، یکی از جذابترین نوشته های رضا امیرخانی است که آن را در 1374 نوشته است. این رمان به عنوان نخستین اثر نویسنده، کاری است بسیار زیبا که با توجه به تازه کار بودن نویسنده بسیار قوی است. اوین بار کتاب را انتشارات سمپاد منتشر کرده است. اما چاپ آخر کتاب را انتشارات سوره ی مهر انجام داده است. کتاب رمانی است در مورد یک پسر ثروتمند که همراه دوست جدیدش به جبهه می رود و شهادت دوست و همسنگریش را نظاره گر می شود و... 

نحوه زندگی اجتماعی پس از جنگ برای او که سال‌ها در شرایط متفاوتی زندگی کرده، بسیار دشوار است. به همین دلیل تصمیم می‌گیرد از تهران به شمال کشور سفر کند تا در تنهایی به مسائلی که در این مدت با آن‌ها دست به گریبان بوده بیاندیشد.
این کتاب، جوایز بسیاری از آن خود کرده است. تقدیر ویژه دومین دوره کتاب سال دفاع مقدس و تقدیر در نخستین دوره جشنواره فرهنگی ـ هنری مهر از جمله این جوایز است. ارمیا، جایزه برتر بیست سال داستان‌نویسی ادبیات دفاع مقدس را نیز به دست آورده و در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های انتشارات سوره مهر بوده است.
ارمیا در 276 صفحه، قطع رقعی عرضه شده است.

اِرمیا اولین کتاب رضا امیرخانیست که در سن 19 سالگی و در سال 69 آن را نوشته است . نوشتن داستان به قول خود او 6 سال طول کشیده و پس از اتمام، دوستانش نوشته ها را از او می گیرند و خودشان به اسم او چاپش می کنند و به عنوان هدیه به امیر خانی می دهند.

ارمیا جوانیست دانشجو و بچه ی بالا شهر تهران با شخصی به نام مصطفی آشنا می شود که بچه ی پایین شهر تهران است. ارمیا و مصطفی با اینکه از دو قطب و فرهنگ مختلف هستند و یکی بالای شهری و دیگری پایین شهریست اما بسیار باهم صمیمی و بهم وابسته می شوند جوری که لحظه ای از هم دیگر جدا نمی شوند و این ارمیاست که تحت تاثیر مصطفی قرار گرفته است و انگار باهم پیمان برادری بسته اند.

هر دو به جبهه می روند و یک روز که هر دو در سنگر هستند و یکی مشغول عبادت خمپاره ای درست وسط سنگر فرود می آید و فقط مصطفی است که شهید می شود و ارمیا زنده می ماند. از همین جاست که دیگر زندگی برای ارمیا تلخ می شود و این تلخی تا آخر برای او ادامه دارد. ارمیا حسرت می خورد که چرا او هم با مصطفی شهید نشد و مصطفی تنهایش گذاشت و بدتر از این وقتی است که تنها چند روز بعد جنگ تمام می شود و ارمیا در حسرت شهادت می ماند. بعد از اعلام آتش بس او هرگز حاضر به ترک جبهه نمی شود تا اینکه پدرش دنبال او می آید و ارمیا را با خود به خانه می برد. ارمیا نمی تواند خودش را با شرایط بعد از جنگ و شهر و خانه وفق بدهد و  انگیزه ای برای زندگی بدون دوستش مصطفی ندارد. دوباره به دانشگاه برای ادامه تحصیلاتش مراجعت می کند. اما آنجا هم با ناملایمت هایی که به جرم جبهه رفتن نثارش می کنند مواجه می شود و در آن فضا هم نمی تواند خودش را آرام کند به همین دلیل خانه را ترک می کند و بدون هدفی مشخص دست به سفر می زند که در این سفر با آدم های زیادی آشنا می شود که همه در معدن کار می کنند و مدتی به زندگی و کار در کنار آن ها می پردازد. اما بعد از مدتی حادثه ای غم انگیز اتفاق می افتد که ارمیا دیگر از خود بی خود می شود و هر چه زودتر خودش را به تهران می رساند و آن حادثه ای است که غم بزرگی بر دل همه ی مردم ایران می گذارد و آن فوت ناگهانی امام خمینی(ره) است. ارمیا هم مانند همه عاشقان و بی تابان ایشان در تشییع جنازه امام شرکت می کند اما...مشخصات کتاب :

نام کتاب : اِرمیا

نویسنده : رضا امیرخانی

انتشارات: نشر افق

موضوع : رمان دفاع مقدس

نوبت چاپ : بیست و چهارم

قیمت : 9000 تومان

این کتاب را می توانید از شعب رسانه بیداری تهیه نمایید:

شعبه 1: اهواز خیابان خوانساری بین نادری و کافی روبروی پاساژ نظامی جنب داروخانه مفید تلفن : 2922178-06112211725

شعبه 2: اهواز اتوبان آیت الله بهبهانی جنب حوزه علمیه امام خمینی (ره) تلفن: 06115530798

مروز می خوام تو این پستم درباره "ارمیا" بنویسم کتابی که با من , با روح من عجین شد."ارمیا" نه داستان عشق و دلدادگی نه داستان شکست عشقی ، چیزی که این روزها مد شده.

به قول بعضی ها "ارمیا" را باید زندگی کرد.

"ارمیا" داستان پسر جوانی که اهل شمال شهر تهران است در جبههٔ جنگ ایران و عراق حضور می‌یابد و در آنجا دوستش، مصطفی، را بر اثر انفجار در سنگر از دست می‌دهد. ارمیا متحول می‌شود و حتی پس از پایان جنگ و بازگشت به تهران هم نمی‌تواند از فکر جبهه و جنگ بیرون بیاید. او در ادامه ی سیر و سلوک عرفانی‌اش به جنگل‌های شمال می‌رود تا اینکه خبر رحلت روح‌الله خمینی را می‌شنود . . .

"ارمیا" رو انقدر دوست دارم که انگار واقعیه ، البته واقعی هم که نه ، دیگه مثل "ارمیا" تو جامعه ما کم پیدا میشن نمی دونم شاید خیلی ها "ارمیا" رو به سخره بگیرند و انکارش کنند.

وآنها که عوض می شدند عوض می شدند.دیگر تفکر شب عملیات دز خاک های جنوب مستحیل نمی شد.

حرف های جبهه را برای کسی نمی شد تکرار کرد.

چه کسی می فهمید سربند یا زهرا یعنی چه؟

چه کسی میفهمید نوجوان ۱۴ساله ای که پشت لباسش مینویسد[میروم تا انتقام مادرمان را بگیرم] چه می خواهد بگوید؟