گاهی کتاب های شهید آیت الله مطهری و شهید دکتر شریعتی است که آب زندگانی جوانان انقلابی را پرعسل می کنند

گاهی سخنرانی های استاد رحیم پور ازغذی و پناهیان و قرائتی است که روح جوانان امروزی را تغذیه می دهد   

و گاهی «سید گلپا» در رمان «قیدار» رضا امیر خانی است که روح قیدار را سیراب می کند.

سید گلپای شما کیست؟

همان كنار چهاراه سردر سنگي فهميدم قيداري..نه از آن سيلي كه زدي! از ان سيلي كه خوردي فهميدم ص 259

نه تنها شلتون كه هيچ كدام از ما نفهميديم چه شد. چه شد كه ارميا قيدار شد و سر از گذر و كوچه و گاراژ قيدار خان درآورد و بعد هم لنگر پاسيد را علم كرد تا سياه و سفيدها و سيلورمن و هفت كور و جاني و سوزي و...بقيه را جمع كند و آدم سازي بكند براي خودش. قصه اي دارد رضاي اميرخاني. از جنگ به جنگل، از جنگل به ينگه دنيا و از ينگه دنيا به گاراژهاي هزاروسيصد و درشكه. در پي كدام مرهم است رضاي اميرخاني؟

از نیستان تا مرا ببریده اند

اگر نبود سرنوشت هميشگي بشر و بريدگي اش از نيستاني كه نسبتي عميق دارد با جان و البته ستاندن آن، شايد حكايت زخم و مرهم و درد دوستي فراتر از دردهاي پوستي هيچ معنايي را با خود حمل نمي كرد؛ و شايد اصلا درد محلي از اعراب نداشت، چه دوستي و چه پوستي اش! اما سري كه در افلاك است و پايي كه در خاك ريشه دوانده آنقدر به هم مربوط هستند كه يكي ديگري را به خودش فرابخواند، اي بسا مرهمي جور شود براي اين درد دوري.

براي سري كه درد مي كند و اصلا چه کسی گفته سري كه درد نمي كند دستمال.... سری که درد نمی کند اصلا سر نیست. سر آدمیزاد نسبتي عميق دارد با سّر و سّر چه مگو و چه گويايش حكايت درد است و دوري و درمان. اين است كه مي گويم سرها همه درد مي كنند و آن ضرب المثل، كلاهي است كه بافته اند براي سرهايمان شايد جاي دستمال را بگيرد.

رضاي امير خاني هم سرش درد مي كند. اصلا سردرد امانش را بريده، نشان به نشان ارميا و علي فتاح و قيدار و... كمي آنسوتر ديگران هم سرشان درد مي كند، سلينجر و گاري و كامو و كافكا و... نشان به نشان هولدن كالفيلد و لني و مورسو و استراگون و ولادیمیر و....

اين قصه اما القصه دارد؛ يعني بايد با القصه كشدار انتهاي داستان ها، ته بندي سبز قصه را زودتر از ماجراهاي تلخ وسطش گفت.

اينكه دستمالي كه براي سرهاي پردردمان آورده بودند اين قصه گوهاي پردرد كمي آن سوتري، كوچكتر از حجم درد ما و حتي سر ما بود. درماني هم نبود اين دستمال نخ نماي سبز لجني؛ فقط واگويه بود و تكرار درد كه درست مثل زالوهاي درمان گرنما افتاده بود به جان خودمان و قصه گوهاي پردردمان و به جاي مكيدن خونهاي كثيف و صاف كردن آن شده بود بلاي جان و سرطان پنهان. اين بار نشاني كمي مختلط است، يعني نشان به نشان ارميا كالفيلد.

بله ارميا معمر جمعي گردان 24 لشکر 10 سیدالشهدا بهتر است ارمیا کالفیلد خوانده شود. بحث بر سر ارمياي ساكن امريكا نيست؛ بحث بر سر نمازي است كه ارميا حتي در خانه خود هم بايد شكسته بخواند.

چه در جنگل و چه در جنگ. ارميا ميان كارگران معدن توي جنگل غريب است؛ بين بچه بسيجي هاي خميني غريب است؛ سر قبر شهدا وسط گلزار شهدا غريب است. اصلا ارميا در ايران غريب است چون مانند بسيجي هاي خميني مبارزه نمي كند، نمي ايستد و مشتش گره خورده نيست.

ارمیا و علی فتاح مرده اند

ارميا براي من به هولدن كالفيلد شبيه تر است تا به علم الهدي... جنس اعتراض بسيجي خميني مانند خود خميني است، نه هولدن كالفيلد و لني و بدوبيراه گفتن به زمين و زمان، يعني سكوت فعال و فرياد هاي منفعلانه اي كه مثل خوره به جان آدم مي افتند تا مثل اين معترضان خسته و نااميد با خودش نشخوار كند: در زندگي زخم هايي هست كه مثل خوره روح را مي خورند و...!

ارميا و علي فتاح مرده اند. مرده هايي كه مثل كالفيلد و بقيه اداي زندگي زنده ها را درمي آورند. نسخه سلينجر و گاري به درد خودشان هم نمي خورد، چه برسد به من شيفته خميني و مملكتي كه انتظار حجت برايش حرف اول است.

دستمال لجني آنها چاره سردرد ما نيست ولي تا دلت بخواهد نويسنده هاي خودي هم درد و هم درمان را از كمي آنسوتر ها گرفته اند و بدون اينكه حتي جنس درد آنها را درك كنند براي مملكتي تجويزش كرده اند كه دردش به اندازه كافي پر و غليظ هست.

جنس درد

خدا خوب بلد است درد و درمان را با هم جور كند؛ درست مثل جنس درد قيدار و درماني كه از مشت پسر اسماعيل ذبيح الله به دست آورده. اصلا اين ذبح و ذبيح الله نسبتي عميق دارد با فاندامنتاليست هاي مسلمان كه رضاي اميرخاني توانسته با آن روبرو شود و پاي گره خوردگي تقدير تاريخي سبز شيعه با اين حقيقت سرخ را به قصه اي بكشاند كه شنيدن دارد و ذبحش از آن ذبح هاي جاندار است.

قيدار وسط معركه بسمل مي شود؛ نه مثل ارميا و علي فتاح  كه نفله شدند با ژست شهادت. تفاوت نفلگي تا ذبح از زمين است تا آسمان، نشان به نشان بچه شيعه هايي كه براي فرار از نفلگي به خط مقدم شهادت مي زدند و مي زنند. خط مقدم از ذهنشان است تا سنگر واقعيت. پنجه در پنجه استكبار مي افكنند اين مردان جان به كف، در حاليكه ارميا فقط از سر تفريح مبارزه را نشخوار ميكرد.

در میان معرکه

قيدار وسط ميدان است و تكيه به ديوار سيدي دارد كه پايش لنگر كشتي پاسيد است. با بسم الله حركتش مي دهد و با بسم الله دستور ايست مي دهد. بسم الله مجريها و مرسيها۱. ديگر نه درويشي هست، نه كشكولي و نه مرده اي كه صيغه عقد جاري كند. همه چيز حي است و اين يعني اميرخاني تعارف را كنار گذاشته. مي تواند موتور محرك قهرمانش را آخوند كند؛ آخوندي كه روحاني است و قهرمانش به جاي واگويه هاي دردآلود خوره مانند وسط ميدان بايستد و سيلي بخورد و خشمش را.....!

نه اينكه قيدار ايده آل رمان انقلاب باشد؛ ولي از سايه رضا اميرخاني و ارميا و علي فتاح خارج شدن كار هركسي نبود. ولي اميرخاني توانست، توانست خودش، ارميا و علي فتاح را بشكند و هولدن كالفيلد را به خاك بسپارد و مبارزه ای بكند در قاموس بنيادگراهاي مسلمان. توانست مردي را بسازد كه ريشه دارد! در ذهن من، مادرم، همسايه ام و پدران پدرانم.

انتشار در شماره سوم ماهنامه داستان

* گوش شیطان کر، گویا به لطف و مرحمت حق تعالی، دارد از این «قیدار» خوشم می‌آید. تا صفحه‌ی 93‌ که مرا دنبال خودش کشانده است، ببینم چه می‌شود.

قیدار برمیگردد، از چشمش خون میبارد… عصبی است. دو دستی شهلا جان را سر دست میگیرد و بلندش میکند.
- به ارواح خاک آقام میخوامت! همین قد و بالات را میخواهم… بیشتر از اول بار که دیدمت… اعتفاد کن بالای تاق ابروت، صدتا تیشه هم بخورد، آخ نمیگویم…
تو هوا میچرخاندش و قهقهه هاشان به هم می آمیزد.
…
فرمود، خوش نامی قدم اول است… از خوش نامی به بدنامی رسیدن، قدم بعدی بود… قدم آخر، گم نامی است… طوبا للغرباء!

شخصیت اول این رمان، یه مرد میانسال با معرفته که به اعتقادات -عالی- خودش شدیدا پایبنده و همیشه تو چارچوب همون مرام و عقایدش زندگی میکنه. تو این رمان صحنه ها خیلی جذاب توصیف میشه، دیالوگ ها خیلی قشنگه و در کل آهنگ فراز و نشیب داستان طوری نیست که کسل کننده بشه. تو فصل چهار داستان به اوج جذابیت میرسه، و تو فصل آخر یه پایان قوی داریم. دم رضا امیر خانی گرم که با این قلم خاص و جذابش چنین محتواهای ارزشمندی رو تولید میکنه.

شخصا تا به حال نشده کتابی از ایشون تهیه کنم که خوندنش بیش از ۱ هفته طول بکشه. این رمان ۳۰۰ صفحه ای از نشر افق انقدر جذاب بود که ۳ روزه خوندمش. برای خرید و مشاهده مشخصات کتاب برید اینجا.

امیدوارم لذت ببرید. بعضی جاهای داستان هم طوری هست که باید بخندید شاد باشید.

پی نوشت: یه اعتراض هم بکنیم کتاب چه قد گرون شده!

نویسنده‌ی «قیدار» جوانمردی را نشان می‌دهد که نسل جوان امروز نمونه‌اش را در دنیای واقعی ندیده و معاشرتی با او و شیوه‌ی رفتار و برخوردش نداشته است، اما می‌تواند او را باور کند و به او و منش جوانمردانه‌اش اعتقاد داشته باشد. گویی به احترام «قیداری» که اکنون دیگر در میان ما نیست، نامی از او می‌برد تا یادی از او و امثال او کرده باشد.

باز هم پیغام بری دیگر ...

رمانی دیگر از رضا امیرخانی که به نظر من او بوسیله همین رمان هایش امیرخانی شد.

بعد از درخشش ارمیای امیرخانی و ادامه ی این درخشش در «بیوتن»، ولو کمرنگ تر از ارمیا، این بار او دست به دامان پیامبری دیگر شده است تا باز هم داستانی دیگر و شخصیتی دیگر بر پایه ویژگی های بارز این پیامبران الهی بنویسد. قیداری که به گفته نویسنده صفتش "مدارا"ی با مردمان است و به زیبایی هرچه تمام تر این ویژگی را در کتاب «قیدار» و شخصیت قیدار نمایان کرده است.

قیدار، رمانی که با مرسدسِ کوپه ی کروک آلبالویی متالیک شروع به حرکت کرده و با گاومیش دوازده سیلندر دور میگیرد و در نهایت با براق سپیدرنگ بالدار پایان می یابد. شخصیت گاراژداری جوانمرد که در تهران و جاده های ایران شهره ی خاص و عام است. کل داستان هم بر محوریت ازدواج قیدار با دختری ،به نوعی خطاکار و توبه کرده، بنام شهلا می چرخد که بسیاری از شخصیت های این داستان هم به شهلا وابسته است. در واقع به نوعی تمامی مفاهیم مد نظر نویسنده در قالب اتفاقات رخ داده برای قیدار و شهلا از حین عقد تا رفتن زیر یه سقف گنجانده شده است. 

برخی از دوستان قبل و حین مطالعه این کتاب گفتند این اثر امیرخانی نسبت به دیگر آثارش ضعیف تر است ولی من باز هم میگویم، امیرخانی است. شاید تغییر سبک ملایم رمان نویسی امیرخانی در این اثرش به گونه ی نوعی ضعف برای برخی خوانندگان آثارش نمایان شده باشد. رمانی که در آن امیرخانی هیچ اظهار نظر سیاسی! نکرده است و به جز پدری و پسرش، به هیچ شخصیت سیاسی دیگر نپرداخته است.

یکی از ویژگی های بارز این رمان بیان تفکرات شیعی و اسلامی به زبانی و به شیوه ای جدید باشد. بیانی که سرشار از جذابیت است. مانند وقتی که به ناصر اگزوز هدفش را از آچارکشی اتول های صفر کیلومتر پیش درویش مکانیک اینطور میگوید:

« ماشین هام را صفر می فرستم پیش درویش مکانیک، تا پیچشان را باز کند و دوباره با وضو ببندد، با نفس حقش سفت کند پیچ ها را از سر ... از کارخانه ی آلمانی اش بپرسی، هیچ خاصیتی ندارد این کار، اما وسط جاده و بیابان، بچه های گاراژ قیدار خاصیتش را بخواهند یا نخواهند، می فهمند ... اتول هم باید موتورش صدای « هو یا علی مدد» بدهد و چرخش به عشق بچرخد ...»

فکر کنم بیشتر از این چیزی نگم بهتر باشه، باقی رو خودتون تو کتاب بخونید بهتره ...

...
جمع همه این وی‍ژگی ها، می توانست یكی از شاخص ترین رمان های فارسی چند سال اخیر را بیافریند اما چنین نشده چون داستان از مهم ترین نقطه قوتش ضربه خورده؛ جایی كه به نظر می رسد قیدارخان خالقش را هم مجذوب خودش كرده است. ما با آدمی طرفیم كه خیلی مرد و لوطی منش و بزرگوار است ولی انتظار داریم جایی كم بیاورد، اشتباهی كند، خطایی مرتكب شود یا مانند هر انسان دیگری، چرتكه بیاندازد و حداقل حساب سود و زیان گاراژش را نگه دارد. اما نویسنده نخواسته رستمش را به جنگ افراسیاب بفرستد، ناچار او را رها كرده است با این توجیه كه: «فرمود خوش نامی قدم اول است... از خوش نامی به بدنامی رسیدن، قدم بعدی بود... قدم آخر، گم نامی است... طوبا للغرباء».
...