-کسی که سیلی بزند ، سیلی می خورد ... شک نیاور وسط داو ... زدن به قیدار آمد ، قیدار هم زد ... این را الان می گویم که پس فردا " دیدی" در نیاوری وسط . اما امانتی ت ...

قیدار دو دستش را به هم می مالد . انگشت هایش بعد ِ زور آزمایی با صفدر ، عرق کرده است و نم ناک است . در میان ِ بهت ِ پیرزن و صفدر ، دو لا می شود و دست می کشد به زبری سیمان ِ جدول ِ کنارِ جوی خیابان ِ پهلوی . چند بار دستش را با شدت می ساید به جدول . جوری که پوست نوک ِ انگشتش می رود . بعد دو انگشت سبابه و شست ِ دست ِ راست را بالا می آورد . با نوک ناخن و زبری پوست نوک انگشت ، چند تار از سبیل کم پشتش را محکم می گیرد . ناگهان می کشد . گونه هاش سرخ می شود . شست و سبابه اش را وارسی می کند . یک تار ِ سبیل روی شست ش باقی مانده است . تار ِ سبیل را می گذارد کف ِ دست ِ صفدر . به صفدر می گوید :

-گاو صندوق قدی بالا را که دیده ای ؟! همان " ایران کاوه " ای که توی بالا خانه ی گاراژ است . کم ِ کم به قاعده ی دو تای گاو صندوق ِ دفتر است . دفتر و دستک ها و سند و بنچاق ها ، همه توی گاو صندوق ِ دفتر است ؛ پول ها هم .گاو صندوق بالا خانه ، اما شش تا رمز می خورد و یک دسته کلید ِ قارونی دارد . اگر قلی شاه دزد ِ تهران باشی و بازش کنی ، طبقه ی بالاش خالی ِ خالی است ؛ نه چکی ، نه سفته ای ، نه نقدی ، نه سندی ، ... توش فقط یک دفترچه ی سفید هست ؛ همین و بس ... یک بیاض ِ خالی ... تو صفحه های سفیدِ بیاض ف از سر که شروع کنی ، تو هر صفحه ، فقط یک اسم هست و یه تارِ سبیل که با نوار چسب چسبانده ام . توی یکی از همین صفحه هاش ، دهمی ست ، نمی دانم ، بیستمی ست ، نمی دانم ... اما توی یکی از صفحه هاش نوشته ام ، داش صفدر، بساط قمار ... جلوش هم تار سبیل تو را چسبانده ام ... ام روز روزی باید به ت پس می دادم آن گروی را . حالا که نه تو بالاخانه با احترامات فائقه ، که پایین ِ پای ِ جورکن ِ سر در سنگی ، پشت کردی به من ، شک کردی به من ، این تار ، به آن تار در...

قیدار رُ خوندم...یک ماهی میشه...باید دوباره بخونمش...دلم می خواد در موردش یک چیزی بنویسم...همیشه این جور مواقع...بعد از خوندن...نظرم رُ اسمس می دم به آقای امیرخانی...هیچ وقت هم جوابی داده نمی شه...خب طبیعی هست...این دفعه روز ِ نیمه ی شعبان نظرم رُ فرستادم...

یک نظر ِ دمــِ دستی...

وقتی روایت " اگر شیعه ای از شیعیانـــِ ما به دیوار ِ دشمنـــِ ما تکیه بده و سایه بشه برای یک شیعه ی دیگه ای به اندازه اون سایه ما مدیونـــِ دشمنمون می شیم"  رُ شنیدم یادِ قیدار افتادم اسکلـتـــِ قیدار لرزیدنی نیست مثلـــِ خودِ قیدار عید مبارک...

بعد از فرستادن...تازه متوجه شدم...بدونـــِ ویرایش فرستادم ُ چقدر جنابـــِ امیرخانی به ویراستاری حساس هستند...

اما بعد از یکی دو دیقه جواب رسید که عید ِ شما هم مبارک...تحلیلـــِ من از جواب دادنـــِ این دفعه ی آقای امیرخانی این بود که نخواست ناقضـــِ نوشته هاش در کتابـــِ قیدار بشه !

و از آنجا که جسارتن ایشان در این مصحف (نشر ِ افق/ ص31) از قول ِ صدق ِ حضرتعالی که فرموده اید: " زیاد تو زندگی خطا کرده اید و برای همین با آدم ِ خطاکار راحت ترید..." بنده ی خطاکار هم که کماکان تریلی هجده چرخ ِ زبانش سر ِ گردنه ی ادیب - قرقچی(!) راه براه ترمز خالی می کند و رَب و رُب ِ صاب عله را یکی می نماید، اینطور شیر می شود تا عریضه بنویسد، روانه کند خدمتتان، بلکم فرجی حاصل شود به یاری حق،... حق؟!

« بخشی از کتاب  "قیدار " نوشته ی رضا امیر خانی »

پ.ن : "قیدار" عجول بود و ناخواسته پرید وسط "دنیای قشنگ نو " ی ما! فردا در دومین نشست، کتاب قیداره که خوش نشسته تو دل و قلوه ی ما و از گوشه کنار هم خبر آمده که رفقا پسندیده اند و بساط قلیان و توت خوری را چاق کرده اند برای نقد و به نیش کشیدن قیدار درست مثل برّه هایی که قیدار کباب میکرد برای پاپتی ها!

_ و امّا از حاشیه ی "دنیای قشنگ نو"  به شیوه ی "قیدار":

خدمتتان عارضم که یکی از پاپتی ها! (جناب خاطره) از درخت شاتوت لنگر آویزان شد و بقیه پاپتی ها هم (خودم و جناب ترلان) که جملگی به انتظار یاران همیشه متاخّر ایستاده بودیم! به دنبالش... نتیجه اینکه از بد روزگار دستمان به شاخه ی پر توت نرسید و فقط تعدادی توت خشکیده و کال و سبز آنهم از روی زمین نصیبمان شد. بعد هم که از پشتِ کوهِ قاف، بالای پرچم سر و کله ی دو پاپتی دیگر ظاهر شد! که دیگر وقت جلسه هم به آنها مجال افاضات نمیداد! پاپتی تازه رسیده (زهرای 1) هم آمده نیامده جعبه ی شیرینی پلو خوری شب قبل خواهرش را تعارفمان کرد و ما هم به احترام لیلة الرغائب! انصافا" کم نگذاشتیم و تهش را در آوردیم!!! که یکهو با فریاد یا حضرت جون ِ جناب ترلان به خود آمدم و دیدم زهرای 1 مثل برق گرفته ها جعبه ی خالی شیرینی را پر از آب حوض کرد و جناب ترلان و بنده را مستفیض نمود ... محضری خل شده بود! که البته با اقدامات سریع و ضرب الاجلی بنده و جناب ترلان، فتنه خاموش و جعبه ی پر آب بر سر و صورت پاپتی ترکانده شد!!!

عاقبت هم دوباره پاپتی خاطی، درختِ توتِ سفیدِ کذاییِ دمِ لنگر را تکاند و همه ی پاپتی ها از داخل چادر جناب ترلان توت های سفید و کال و مثل زهر مار را به گوشه و کنار لنگر پرتاب کردیم و بعد با آمدن رکنِ 2 به لنگر همگی متفرق شدیم!!!

یادم باشد برای ادامه ی جلسات یک پلاکِ برنجی "یا رب نظر تو برنگردد" به گردن همه ی پاپتی ها بالاخص خودم آویزان کنم!

حق؟....... حق.

راستش جلسه نقد که برگزار شد بیشتر بچه ها هوادارانه از قیدار صحبت می کردند؛ خودم یکی شان اما  حالا جنبه های دیگری از کتاب مقابل چشمم هست که به نظرم نمی توانم به این سادگی ها یک نقد آن هم از نوع جامع برایش دست و پا کنم.
با این اوصاف علی الحساب نقبی زدم به کتابی که مظلوم واقع شد و به دلیل مشغله خودم و دوستان جلسه نقدش کأن لم یکن گردید و رفت !!! مزرعه حیوانات.
هم‌چنین:

بسم الله الرحمن الرحیم

درخت را دیده ام که خشک می شود، سال که می گذرد، چه گونه می افتد؛ قصر را دیده ام که قرن که می گذرد، چگونه فرو می ریزد؛ کوه را ندیده بودم که بعدِ عمر، چگونه غبار می شود.

از علائم قیامت در قرآن، یکی همین است؛ غبار شدن کوه ها. می خواستم ببینم قیدار چه گونه می افتد ... از زیارتِ اهلِ قبور بر می گشتم، گفتم بیایم اینجا فاتحه ای هم برای شما بخوانم!

بخشی از کتاب قیدار؛ نوشته رضا امیرخانی

می خواهم مجموعه خاطرات من و دوست جدیدم جناب استاد را برایتان تعریف کنم که امیدوارم همانطور که برای اینجانب شیرین است برای شما نیز شیرین باشد.

داستان از آنجایی شروع شد که بنده یعنی پاسبان برای خرید کتاب قیدار رضا امیرخانی به کتاب فروشی بزرگ شهر رفته بودم و در حال خرید کتاب بودم که ناگهان دستی بر دوش بنده خورد و کسی مرا صدا زد.

-ببخشید شما هم دارید کتاب قیدار رو می خرید.

نگاهی به کتاب درون دستم که همان قیدار بود انداختم و بعد نیم نگاهی به سرو وضع آقا و به ذهنم رسید که حالا همان موقعی است که باید از جملات په نه په ای استفاده کنم.

-پ ن پ من رضا امیر خانی ام اومدم ببینم کتابم خوب فروش میره یا نه؟

و بعد صدای خنده قهقه ای که برای اولین بار بود می شنیدم .از یک طرف خوشحال بودم که برای اولین بار فردی پیدا شد که به جملات کاملا لوس و بی مزه پ ن پ ای من بخندد و از طرف دیگر ازصدای قهقه آن آقای محترم گوشم سوت کشید.

نمی دانم از روی عصبانیت می خندید که اینگونه ضایعش کرده بودم یا واقعا حرفم بامزه بوده است.

 برای همین  گفتم:اینقدر دیگه خنده نداشت

و او درحالی که دست چپش را رو شکم بزرگش گذاشته بود پاسخ داد:دستتون درد نکنه.... اگه این خنده نداره....  پس چی خنده داره.........آخ مردم از خنده

القصه

همین جمله کوتاه شد نقطه آغاز رفاقت بنده با جناب استاد.

نگاهی به کیسه سبز رنگی که به دست راست جناب استاد بود انداختم و متوجه شدم که ایشان هم کتاب قیدار را خریده اند.

گفتم :شما هم مثل من با امیرخانی حال می کنی ؟

او که نیز می خواست مزه ای انداخته باشد با لبخندی که مخصوص خود جناب استاد است به من گفت:

-چه ججججوووورم
...

در راه از سلیقه اش پرسیدم که چرا کتاب قیدار را خریده است او هم گفت که :برای کلاسشه

گفتم :یعنی چی برای کلاسشه ؟

گفت : من کتاب هایی که پر فروش هستند را خریداری می کنم و در کتاب خانه بزرگ و طویلی که در خانه داریم قرار می دهم تا هر کس به خانه ما آمد برایش پز دهیم که ماهم فلان کتاب را خریده ایم.

-یعنی نمی خونیدش؟

-نه مگه بی کارم درس و دانشگاه داریم.

نسبتی است میان آرمان و واقعیت. آنچنان که جهان آرمانی گاهِ از اوقات آدمی را تا سرحد یأس و انزوا پیش می‌برد. آرمانِ منفک از واقعیاتِ پیرامونیِ خویش، جهیدن در خلأ و در جا زدنِ مداومِ بی‌ثمری است که جز بطالت عمر و خستگی روح ارمغان دیگری ندارد.

جهان هنر و ادبیات و رسانه یقینا بیش از عرصه‌های دیگر فرهنگی باید وام‌دار آرمان‌گرایی باشد. این گرایش به تصویرسازی آرمانی در ساحت هنر سخن امروز و دیروز نیست، که به طول قامت تاریخ کهن و معاصر ادبیات و هنر ریشه‌دار و مسبوق به سابقه است. که اساسا بنیان ظهور و بروز آثار هنری بی‌شک میل به خلق چنین جهانی است.

در طول تاریخِ هنر، عده‌ای اما در دام آرمان‌گرایی موهوم و ذهنی افتاده و عده‌ای از این دام رهایی جسته‌اند. در این میان رضای امیرخانی از آن دسته است که هنوز نتوانسته این نسبت میان آرمان و واقعیت را در آثار داستانی خویش برقرار سازد. کارهای او غالبا منادی همین آرمان‌گرایی‌اند با بنیه‌ی دینی اما دچار آرمان ذهنیِ مصنوعی. و آدم‌هایی که در این جهان سیر می‌کنند هم دچار همین تصنع می‌شوند. از حاج فتاحِ من او تا ارمیای بی‌وتن و این آخری قیدار. ناگفته نباید بماند که مرتضای ازبه با وجود اینکه دارای همان مختصات آرمانی و اسطوره‌ای دیگر آثار امیرخانی است اما دچار این نوعِ آرمان‌گرایی نمی‌شود و در بستری حماسی و باور پذیر خلق شده و رشد می‌کند.

در میان آثار داستانی امیرخانی قیدار داستانی‌تر است. هرچند که هنوز داستان نیست. اما مملو از رفتارها و نماها و نمادهای دینی و مذهبی است. از گذشت و بزرگ‌منشی قیدار در خصومت‌های شخصی گرفته تا دلسوزی‌اش برای جامعه و ساختن محلی برای ترک معتادها تا آداب و رسوم جوانمردی و فتوت و اخلاق زورخانه‌ای و تا سرخم نکردن در برابر حکومت و تا وجود سید باطن‌دار... رمان لبریز از نکات ناب اخلاقی و مذهبی است.

قیدار نماد ارزش‌های دینی و فرهنگی از یاد رفته جامعه‌ای نیمه‌مدرن در آستانه‌ی گذار از سنت به تجدد است. و امیرخانی قیدار را سنت اصیل رو به نابودی و از یاد رفته می‌انگارد و روبرویش شاهرخ قرتیِ مزلفِ متجددِ حکومتی و بی هویت را نماینده فرهنگ جایگزین و هماهنگ با امروز و در تقابل با اعتقادات می‌نمایاند. آنجا که شاهرخ برای حلال کردن پول‌هایش نزد سید باطن‌دار رفته و - نقل به مضمون - می‌گوید قیدار پشت دارد و نسب، اما عقیم است و من پشت ندارم و نسب، اما آینده بچه‌های من‌اند. اشاره امیرخانی به قلب ماهیت فرهنگی اصیل و ریشه‌دار در مذهب است که در مواجهه با مظاهر تمدنی غربِ تکنولوژی‌زده دچار فترت و خاموشی شده. قیدار مرثیه‌ای است برای ارزش‌های دینی و بومیِ به باد فراموشی سپرده شده‌.

رضای امیرخانی پس از نگارش سه رمان، یک داستان بلند، یک مجموعه داستان و چند کتاب دیگر دست به نگارش رمان مذهبی دیگری زده که به نسبت کارهای گذشته‌اش از حیث داستان پردازی قابل قبول‌تر و گیراتر است. اما هنوز تا فتح قله‌های رفیع ادبیات انقلاب و خلق آثار هنری فاخر و جاودانی که روح انقلاب اسلامی در آن‌ها تنیده شده باشد و مخاطبین خویش را دچار انقلاب درونی و بیرونی کند راه بسیار در پیش دارد.

رمان قیدار فارغ از تمام محاسنش در بیان ارزشهای دینی و مذهبی دچار ضعف‌های غیر قابل اغماض فنی و محتوایی است. سر تا تهِ داستان با حواشی، کوچه فرعی‌ها و روده‌درازی نویسنده اطاله می‌یابد. می‌شد در قامتی تراشیده و مرتب‌تر، از بسط بی‌مورد داستان جلوگیری کرد، داستانی عمیقا اثرگذار به دست آورد، که چنین نشد. آدم‌های رمان قیدار از شخص اول که صاحب گاراژ است گرفته تا بچه‌های گاراژ و شاهرخ قرتی و حتی سید باطن‌دار همه و همه تک بعدی و به لحاظ شخصیت‌پردازی سطحی، نیمه‌ سطحی و تصنعی‌اند. دلیل رفتارهایشان از دل داستان بر نمی‌آید. یا اماله‌ای است اهدایی نویسنده به کالبد داستانش، مثل مرگ هاشم و یا در یکی دو جمله از زبان خود آدم‌ها به مخاطب می‌رسد، مثل تعلل قیدار در شنا رفتن تا برگشتن قاسم. طبیعتا روابط این افراد هم با وجود تکثرشان روابط خطی و سطحی است. و شاید اگر در یک محیط روستایی اتفاق می‌افتاد راحت‌تر می‌شد پذیرفت و باور کرد.

جهانی را که امیرخانی در قیدار خلق می‌کند جهانی آرمانی و قهرمانی را که می‌سازد ابرقهرمانی اساطیری باید باشد، ولی چرا چنین نشد؟

ایراد از امیرخانی نیست... از قیدار هم نیست... ایراد از ادبیات است که به این سادگی‌ها به کسی کولی نمی‌دهد و رام و خام دست کسی نمی‌شود. ابرقهرمان امیرخانی آنقدر بی‌عیب و نقص و تخیلی است که ضمیر ناخودآگاه مخاطب در کش و قوس روزمرگی و زندگی نمی‌تواند با او همذات پنداری کند و این شخصیت در هاله‌ای از تقدس ساختگی غیر کاربردی فقط مخاطب را دچار لذت کاذب و آرمان‌گرایی موهوم می‌کند.

میل امیرخانی به جعل داستان‌های اساطیری در تمامی آثارش بروز دارد اما از آنجا که پیش‌فرض‌های باورمندی این اساطیر درست چیده نشده اسطوره‌ای که در جهان داستانی او به دنیا می‌آید عقیم، نابارور و ناپایدار است.

نگاه آرمان‌زده امیرخانی در رمان قیدار ممزوج با تفکر عرفان‌زده‌ی او، خروجی موثری برای یک رمان مذهبی به شمار نمی‌آید. قیدار گاراژدار با معرفت و بزرگ و چشم‌پاک با حکومت پهلوی مشکل دارد، با خدمات شهری و شهرداری‌اش مشکل دارد، با نفتش مشکل دارد. گویی قیدار هم نفحات امیرخانی را خوانده و دیگر به مدیریت نفتی اعتماد و اعتقادی ندارد! این آرمان‌زدگی ذهنی است. این همان چیزی است که در شعر و شعار زیبا و جذاب است، اما در عالم واقع امکان حدوث ندارد. نسخه‌پیچ این معجون ابتدا باید به این مهم نظر داشته باشد که آرمان‌گرایی حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب است، به گونه‌ای که این وضع تغییر کرده حک و اصلاح شود نه آنکه دوسیه‌ای پیچید که نشود وقوع آن را حتی درک کرد.

گذشته از این‌همه دین که دست‌مایه‌ی اساسی و فلسفه‌ی وجودی آثار رضای امیرخانی است در قیدار مهجور می‌ماند. امیرخانی شاید در این فقره برای فرار رو به جلو در دام روشنفکری افتاده است.

قیدارِ هیئتیِ متوسل به غلام حضرت ارباب بسیار عرفان‌زده است. این عرفان‌زدگی را اما نه از هیئتش دارد، نه از مرادش، و نه حتی از اعتقادش. این عرفان‌زدگی سوغات نویسنده است به شخصیت و تا آنجا پیش می‌رود که قیدار هیئت را ارجح می‌داند بر مسجد و دین هیئتی را اصیل‌تر از دین مسجدی! حالا این دینِ هیئتیِ اصیلِ قیداریِ عرفان‌زده‌ی آرمان‌گرایانه را بگذارید کنار دختر مینی‌ژوب پوش روسری به سری که سید باطن‌دار از او خمس می‌گیرد و او وقت دیدن سید باطن دار روسری از کیف بیرون می‌آورد و به سر می‌کشد و یا این دو را بگذارید کنار مهپاره و رقصش در لنگر پا سید یا حیاط همان هیئت برای معتادان و...

دین‌داری قیدار فردی و شخصی است. رابطه‌ی مریدی و مرادی‌اش با سید باطن‌دار و حساسیتی که به هیئت و ملزومات هیئت دارد، همه و همه حاصل دین فردی اوست. در رمان قیدار عرفان افضل است بر فقه و طریقت بر شریعت. که در سراسر رمان ردپایی از شریعت نمی‌بینیم الا آنجا که شاهرخ قرتی می‌خواهد خمس دهد و آن را هم سید باطن‌دار از او نمی‌پذیرد.

بنابر این قیدار پیش از آن‌که یک رمان مذهبی باشد یک "شبه داستان" کش‌آمده‌ای ست با آدم‌هایی باسمه‌ای و تیپیک، جامانده از شخصیت‌پردازی عمیق و باورمند  که روابط روستایی‌شان در شهر خنده‌دار به نظر می‌رسد و سعی در ترویج فرهنگ و سنت و ارزش‌های دینی و معرفتی دارد اما ماحصل کار خلق یک جهان شخصیِ تصنعی و انتزاعی است که دین و مذهبش هم فاقد شریعت و چارچوب است.

http://klikeman.blogfa.com/post-255.aspx
...-تیر91
اشاره : تایستون هر سال که  می شه ُ شور کتاب خوانی و کتاب خری ! بین ملت می افته ، نمی دونم شما چقدر اهل مطالعه کتب غیر اجباری( درسی ) هستین اما تعدادی کتاب تاپ روکه ارزش خوندن و وقت خرج کردن دارن  را با برشی از آن تقدیم می کنم  به امید آنکه پی اش را بگیرین.

قیدار

اثر رضا امیر خانی

ناشر : افق

للحق...

...این اخریه "قیدار"امیرخانی بود که خوندم.....حس و حال "علی فتاح" دوباره بدجوری تو سرم می پیچه حس و حال مریم...یاد "من او" می افتم..."من او" تکرار نشدنی....

قیدار قشنگ بود...زندگی بود...البت تهش رو نپسندیدم ...تهش نبود انگار....تهش ....هرچی که بود، به یاد جوانمردی "قیدار" رو باید خوند....